Landbouw, veeteelt, onderwijs, ondernemerschap én kunst komen samen in een project dat onlangs zijn primeur beleefde: de Varkenstractor. Een project dat nieuwe scenario’s voor duurzame voedselproductie oplevert en met zijn tot de verbeelding sprekende verschijningsvorm een motor voor gesprek is. De Varkenstractor start zijn reis in Zaltbommel en vervolgt deze na de zomer in Venlo. Op dinsdag 7 mei vond in Zaltbommel de lancering plaats van dit bijzondere initiatief.
Achtergrond
In 2018 slaat Museum van Bommel van Dam met het Circular Art Lab Limburg de brug tussen kunst en duurzaamheidvraagstukken. Vier grote opgaven van deze tijd worden als open call voorgelegd aan de creatieve sector. Op de vraag hoe we in ons landschap landbouw en natuur beter kunnen laten samengaan reageert Sjef Meijman met het idee voor een Varkenstractor. Door de betrokken partners, waaronder LLTB, HAS, Stichting het Limburgs Landschap en Natuur en Milieufederatie Limburg wordt dit idee omarmd. Het krijgt de kans uitgewerkt te worden tot prototypeniveau. Namens HAS is lector ‘Innovatief Ondernemen met Natuur’ Daan Groot , tevens directeur van projectbureau De Natuurverdubbelaars, aanspreekpunt van dit project.
Varkenstractor
Sjef Meijman (1978) is kunstenaar en varkenshouder, of zoals hij zelf zegt: beeldend agrariër. Zijn Varkenstractor is een mobiele varkensstal met uitloopgedeelte waarin een paar varkens leven. Varkens worden ingezet voor precisie-bewroeting. Alleen het stukje grond dat ze moeten bewerken, is bereikbaar. Pas als ze daar alle planten of oogstresten hebben gegeten, rijdt de Varkenstractor naar de volgende plek. Rondtrekkend door de regio kan de Varkenstractor op tal van plaatsen de mogelijkheden van het varken laten zien: in volkstuinen en naaldbossen, op akkers en in natuurgebieden. De Varkenstractor reist gedurende het jaar het voedselaanbod en de vraag naar bodembewerking achterna.
Duurzaam landbouwsysteem Uitvoerder van het project is Buitengewone Varkens. Buitengewone varkens heeft op verschillende locaties in Nederland varkens lopen en draait verschillende pilots die toewerken naar verduurzaming van landbouwsystemen. Met de Varkenstractor bewijst het varken dat het net als honderd jaar geleden in wezen nog steeds een spaarvarken is. Het eet wat wij niet meer hoeven en zet dit om naar vlees. Daarnaast wroet het varken de grond om en bemest het gelijk de bodem. Hierdoor heeft het varken een belangrijke rol in een duurzaam landbouwsysteem. De Varkenstractor laat bovendien zien dat landbouw en veeteelt in elkaar over kunnen lopen en kan nieuwe scenario’s voor gedragen voedselproductie aan het licht brengen.
Start in Zaltbommel
Een prachtige graszode aan de oostkant van Zaltbommel is de tuin van het restaurant Bommelsbakhuijs. Vanuit deze tuin wil het restaurant zelfvoorzienend zijn. Eigen gewassen en vee bepalen de menukaart. Het varken wordt met de Varkenstractor ingezet om de grond om te wroeten en te bemesten. Na deze grondbewerking worden de gewassen gezaaid en verwerkt in het restaurant. De gewasresten worden weer gegeten door de varkens en de kringloop begint opnieuw. Studenten van HAS Hogeschool Den Bosch monitoren het functioneren van de Varkenstractor en verwerken de resultaten in een groter onderzoek naar mogelijkheden voor mobiele veehouderij. Het project mobiele veehouderij is een initiatief van het Lectoraat Innovatief Ondernemen met Natuur van HAS Hogeschool.
Vervolg in Venlo
In september reist de Varkenstractor door naar Venlo, waar deze vanuit standplaats Kinderboerderij Hagerhof door het omliggende landschap zal trekken. Studenten van HAS Hogeschool Venlo zijn ook in deze tweede fase betrokken, nu om aan de hand van de Varkenstractor een dialoog rondom duurzame voedselproductie te starten. De opvallende vorm en performatieve kracht van de installatie helpen de mogelijkheden van kleinschalige, duurzame varkenshouderij bij boer én consument onder de aandacht te brengen.
Samenwerking
De pilot met de Varkenstractor komt tot stand in een samenwerking met Museum van Bommel van Dam, HAS-locaties Den Bosch en Venlo, Buitengewone Varkens, Bommelsbakhuijs en Kinderboerderij Hagerhof.
