In opdracht van het Rijkvastgoedbedrijf (RVB) onderzochten we de waarde die gerealiseerd kan worden met de regeling Een Presentje Natuur. Deze regeling omvat een natuur-percentageregeling voor Rijksvastgoed en was de RVB innovatieprijs winnaar van 2021. Door de regeling wordt een deel van de buitenruimte van Rijkspanden teruggegeven aan de natuur, een “presentje natuur” dus. Het doel is het verbeteren van de lokale ecologie waardoor de natuur de kans krijgt zich verder te ontwikkelen en natuurnetwerken te vormen, met als mooie bijkomstigheid het creëren van een prettige werkomgeving.
De Natuurverdubbelaars onderzocht de effecten van het realiseren van vastgestelde percentages natuur (5, 20 en 30%) van het totale perceeloppervlak op beheerlocaties. Als pilotpercelen wees het RvB drie locaties aan: de Penitentiaire Inrichting de Schie in Rotterdam, het hoofdkantoor dat het RvB deelt met het ministerie van Financiële Zaken op Korte Voorhout 7 in Den Haag, en de Kromhoutkazerne in Utrecht.
De natuur staat centraal
In lijn met de wens van het Rijkvastgoedbedrijf ligt de focus binnen het “Presentje natuur” op de waarde van de introductie van natuur voor biodiversiteit. Met andere woorden, niet het menselijke profijt maar de natuur zelf staat centraal. Aanvullend onderzochten en berekenden wij de additionele bijdragen die de realisatie van natuur kan leveren binnen domeinen als waterhuishouding, klimaat, de duurzame leefomgeving en woongenot.
Haalbaar percentage
Aan de hand van ons onderzoek naar de effecten van natuurcreatie op algemeen en casus-specifiek niveau kwamen wij tot verschillende inzichten. Zo volgt uit onze analyse de algemene regel: hoe hoger het percentage natuur, hoe meer biodiversiteitswaarde er ontstaat. Dit is geen verrassend inzicht. In de praktijk zijn hoge percentages natuur echter niet altijd realiseerbaar vanwege de functie en de bebouwing van percelen. Uit de case studies volgt dat op de pilotlocaties 20% een haalbaar percentage lijkt dat kan worden vrijgemaakt voor natuur. Dit percentage zal in het gros van de gevallen de habitatvoorwaarden voor de meeste omgevingssoorten leveren.
Enkele aanbevelingen
Uit het onderzoek volgt verder een aantal algemene stelregels voor de inrichting van natuur op projectlocaties. Wij concluderen bijvoorbeeld dat het van belang is om aan te sluiten bij omliggende natuurlijke omgeving, rekening houdend met de maximale foerageerafstanden van soorten die in omgeving voorkomen. Ook bevelen wij aan om binnen de mogelijkheden een zo groot mogelijk aangesloten natuuroppervlak te realiseren. Versnipperde natuur is namelijk gevoeliger voor verstoringen en voldoet daarom minder goed aan randvoorwaarden voor foerageren en verblijven van bepaalde soorten dan aaneengesloten natuur. Om dezelfde reden geniet het vormen van zo veel mogelijk ‘binnenhabitat’ de voorkeur boven de creatie van smalle slingers natuur. Deze langgerekte ‘randzones’ zijn namelijk vatbaarder voor verstoringen en scheppen voor minder soorten een geschikt leefgebied.
Afbeelding: Paul Faasse