Voor Waterschap De Dommel hebben we een onderzoek uitgevoerd naar het omvormen van B- en C-watergangen tot klimaatrobuuste perceelsranden. Als partner van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel draagt het Waterschap De Dommel actief bij biodiversiteitsherstel en heeft daarbij de concrete ambitie uitgesproken om te komen tot een blauwgroen netwerk. In dit onderzoek hebben we in kaart gebracht welke kosten en baten het realiseren van klimaatrobuuste groen-blauwe perceelsranden met zich mee brengt en welke mogelijkheden tot afrekenen er zijn.
Wat was het probleem?
Waterschap De Dommel streeft naar een watersysteem dat om kan gaan met veranderende weersomstandigheden en dat bijdraagt aan biodiversiteit. De aanleg van groen-blauwe perceelsranden is een interventie die aan beide doelstellingen kan bijdragen: door B- en C-watergangen en slootkanten op de hoge koppen om te vormen tot groen-blauwe perceelsranden.
De precieze kosten en baten van het realiseren van groen-blauwe perceelsranden waren echter nog niet duidelijk, zowel voor het waterschap zelf als voor agrariërs en eventuele andere belanghebbenden. Dit onderzoek had als doel om dit in beeld te brengen. Ook zijn de mogelijkheden om het realiseren van groen-blauwe perceelsranden te bekostigen onderzocht.
De centrale vraag in dit onderzoek was daarom de volgende: Welke kosten en baten leveren groen-blauwe perceelsranden op voor agrariërs en Waterschap De Dommel en hoe kunnen deze kosten worden verdeeld?
Hoe hebben we dit aangepakt?
Om de centrale vraag goed te kunnen beantwoorden, hebben we het onderzoek uitgevoerd aan de hand van een casusgebied in Noord-Brabant. Op deze manier hebben we concreet gerekend aan biodiversiteitsherstel. Naast deze casus, zijn we in het onderzoek ook ingegaan op de vraag wat de kosten en baten voor groen-blauwe perceelsranden in bredere zin zijn en op welke manier deze aanpak succesvol kan worden uitgerold. Het rapport gaat achtereenvolgens in op de volgende zaken:
- Het beschrijven van de verschillende varianten die worden uitgewerkt (zoals grasland, in de figuur rechts, maar ook akkerbouw) en een beschrijving van de effecten van groen-blauwe perceelsranden (zie plaat met hoofdpunten hieronder)
- Het in kaart brengen van de kosten en baten voor agrariërs, waaronder de impact op gewasopbrengsten;
- Inzichtelijk maken wat de kosten voor aanleg en onderhoud van groen-blauwe perceelsranden zijn;
- Te illustreren welke aanvullende maatschappelijke baten ontstaan door het aanleggen van groen-blauwe perceelsranden en voor welke maatschappelijke partijen deze baten relevant kunnen zijn;
- Mogelijkheden voor ANLb-pakketten en eco-regelingen tonen, evenals het toelichten van overige financieringsmogelijkheden en mogelijke bekostigingsopgave;
- Tenslotte, conclusies en aanbevelingen te geven voor realisatie van groen-blauwe perceelsranden aan Waterschap De Dommel.
Conclusies
Het omvormen van B- en C-watergangen tot groen-blauwe perceelsranden (hierna: de maatregel) kan bijdragen aan het vasthouden van water in het gebied en het realiseren van biodiversiteitswaarde. Gezien het huidige beregeningbeleid heeft dit echter nog maar weinig financiële waarde. Agrariërs ervaren geen negatieve effecten van de toenemende droogte op hun gewasopbrengsten. Wanneer het beregeningsbeleid wordt aangepast, zal de waarde van de interventie ook toenemen.
De maatregel zal leiden tot een beperkte netto afname van het verdienvermogen van agrariërs. Het verdienvermogen van akkerbouwers neemt meer af dan het verdienvermogen van melkveehouders (grasland). Dit komt doordat akkerbouwers een deel van hun productieve land inleveren voor aanleg van groen-blauwe perceelsranden. Melkveehouders kunnen de groen-blauwe perceelsrand makkelijker benutten in hun bedrijfsvoering wanneer hier kruidenrijk grasland op wordt gezaaid.
Om de maatregel voor agrariërs interessanter te maken, kan de afname in het netto verdienvermogen moeten worden gecompenseerd. Er zijn verschillende manieren voor het financieren hiervan, waarbij het instellen van een ANLb-pakket voor agrariërs een optie is. Een andere mogelijkheid kan zijn de Stimuleringsregeling Landschap. Ook zou het waterschap een andere regeling kunnen opzetten.
De maatschappelijke baten die zijn onderscheiden zijn een verhoging van de biodiversiteit, verhoging van de belevingswaarde van het landschap en verhoging van de CO2-vastleggingscapaciteit. Voor het verhogen van de biodiversiteit geldt dat dit wordt versneld naar mate de groen-blauwe perceelsrand breder is, en varieert in hoogte van begroeiing. De verwachting is dat de belangrijkste baathouders die tot afrekenen van deze maatschappelijke baten willen overgaan, de provincie, gemeenten en het waterschap zijn.
Afsluitend hebben we een aantal aanbevelingen gegeven ten aanzien van de mogelijkheden tot afrekenen, het betrekken van agrariërs en het verwaarden van maatschappelijke baten. Deze aanbevelingen, en de rest van het rapport zijn via de knop hieronder te downloaden.
