Op 19 mei 2025 heeft Testlab Nieuwe Natuur en Klein Wonen een bijeenkomst over functiecombinatie georganiseerd voor ruim 40 ambtenaren van gemeenten, provincies en het Rijk. Het programma was rijk gevuld, met als afsluiting de lancering van de handreiking Nieuwe Natuur en Klein Wonen die is opgesteld door De Natuurverdubbelaars en Instituut Maatschappelijke Innovatie, in opdracht van het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.
De aftrap werd verzorgd door dagvoorzitter Guido Enthoven. Hij leidde het onderwerp in door te schetsen welke urgenties er zijn in het landelijk gebied, welke vormen van functiecombinatie mogelijk zijn en welke mogelijkheden bestaand nationaal en provinciaal beleid al biedt voor functiecombinatie.
Asceline Groot nam de aanwezigen mee rondom bestaande initiatieven waarbij (klein) wonen wordt gecombineerd met andere functies, zoals zorg, natuur en landbouw. Na dit inspirerende verhaal van de voorvrouw van duurzaamheidsplatform Het kan wel, was de beurt aan David van Zelm van Eldik en Leonore Schrijvers om de zaal mee te nemen in de visie van het Rijk op functiecombinatie in het landelijk gebied. David en Leonore lieten de eerste contouren zien van het actie-leer-programma ‘Wonen in het buitengebied’. Dit programma is momenteel in ontwikkeling en naar verwachting wordt het programma in het eerste deel van 2026 in beleid verankerd en wordt besloten over het vervolg.
Vervolgens presenteerde Guido de uitkomsten van een onderzoek naar voordelen en belemmeringen bij functiecombinatie, zoals deze worden ervaren door respondenten van ruim 50 Nederlandse gemeenten. Ook de aanwezigen werden gevraagd om standpunten in te nemen op stellingen over functiecombinatie en gingen de aanwezigen in gesprek over hun ervaringen. De belangrijkste inzichten hieruit zijn dat 1) de overgrote meerderheid van de deelnemende gemeenten kansen ziet voor experimenten met functiecombinatie van landbouw, natuur en wonen en 2) de perceptie vaak is dat beleid en regelgeving in de weg staan van functiecombinaties, maar dat in werkelijkheid helemaal niet zo hoeft te zijn.
Ecodorp Boekel en AgroNatuurWonen
Na de pauze sprak Ad Vlems gepassioneerd over zijn initiatief ‘Ecodorp Boekel’ als inspirerend voorbeeld voor duurzaam leven. Ad vertelde hoe Ecodorp Boekel is ontstaan, welke waarde het levert aan de maatschappij en wat de toekomstplannen zijn. Zo is het de bedoeling dat Ecodorp Boekel ook als natuurgebied in het Natuurnetwerk Nederland wordt opgenomen zodat de natuur van het ecodorp kan worden beschermd en is het de bedoeling om te helpen bij groei van het aantal ecologische ecodorpen naar 43 in de komende drie jaar.
Na Boekel stond opnieuw een Brabants initiatief in de spotlight. Wethouder Jeroen van den Heuvel en kwartiermaker Gijs van Oorschot vertelden over het experiment AgroNatuurWonen in de gemeente Maashorst. Onder de noemer ‘Pionieren in de Peel’ lichtten zij toe hoe de gemeente Maashorst initiatieven die functies combineren, proberen te helpen om in een groot en complex stakeholderveld richting realisatie te brengen.
Handreiking Nieuwe Natuur en Klein Wonen
Tot slot kreeg Tom Meijer van De Natuurverdubbelaars het woord. Tom presenteerde de handreiking Nieuwe Natuur en Klein Wonen die binnenkort gepubliceerd gaat worden door het ministerie van VRO. Deze handreiking dient een aantal doelen: de handreiking biedt inspiratie en verbeelding van de mogelijkheden die Nieuwe Natuur en Klein Wonen geeft aan gemeenten, provincies en initiatiefnemers. Het beoogt hiermee het denken over de natuur- en woonfunctie op te rekken. Daarnaast biedt de handreiking concrete handvatten voor beleidsmakers om afwegingen te maken. Hiermee kunnen beleidsmakers kaders stellen die initiatiefnemers helpen om initiatieven die maatschappelijk toegevoegde waarde bieden tot realisatie te brengen. De handreiking en de bijbehorende rekentool zijn binnenkort in te zien op de website van Testlab Nieuwe Natuur en Klein Wonen.
